نوشته مِدِربیک کورْگانْبایف، کارشناس سیاسی

آذربایجان با اطمینان و سرعت در حال تقویت موقعیت خود در آسیای مرکزی است. باکو متعهد است نه تنها روابط تاریخی و فرهنگی با کشورهای آسیای مرکزی را گسترش دهد، بلکه به تقویت تعامل آذربایجان با قرقیزستان، قزاقستان، ازبکستان و ترکمنستان در زمینه‌هایی مانند روابط تجاری و اقتصادی و همکاری‌های فنی و نظامی متعهد است.

آذربایجان را می‌توان بازیگر جدید منطقه‌ای در عرصه‌های آسیای مرکزی نامید. پس از پیروزی در جنگ میهنی (قره باغ) 2020، اهمیت ژئوپلیتیک آذربایجان در فضای پساشوروی و در کل جهان افزایش یافت. آسیای مرکزی از نظر روحی بسیار به آذربایجان نزدیک است و فعالیت‌های مشترک کشورهای آسیای میانه در قالب آذربایجان به علاوه آسیای مرکزی جذاب‌ترین و برای همه طرف‌ها سودمندترین است.

فرصت‌های اقتصادی باکو به آن اجازه می‌دهد تا به یکی از سرمایه‌گذاران اصلی در منطقه آسیای مرکزی تبدیل شود. در حال حاضر، آسیای مرکزی، به ویژه قرقیزستان، به سرمایه‌گذاری در بخش‌های برق آبی و انرژی سبز و ایجاد یک پایگاه تولید پایدار نیاز دارد تا جریان مهاجرت کاری و داخلی قرقیزها را کاهش دهد. انرژی آبی در حال حاضر موضوعی دردناک برای کشورهای آسیای میانه است و همه در این موضوع از منافع خود دفاع می‌کنند. به عنوان مثال، در زمستان ۲۰۱۳-۲۰۲۲ تقریباً کل منطقه با کمبود شدید برق مواجه و در سیستم تامین انرژی خرابی‌هایی در کار بود. در آسیای مرکزی هیچ مرکز تصمیم‌گیری واحدی برای حل چنین مشکلاتی وجود ندارد. علاوه بر این، پس از سال 2021، کشورهای آسیای مرکزی بدون حمایت آمریکا، چین و روسیه شروع به بهبود مستقل ظرفیت‌های نظامی و امنیتی خود کردند. شرکای نظامی و سیاسی جدید آسیای مرکزی ترکیه و آذربایجان شدند.

 نیروهای مسلح کشورهای آسیای مرکزی به تدریج در حال تسلط بر انواع جدید سلاح‌های با دقت بالا و استانداردهای جدید برای آموزش پرسنل هستند. به عنوان مثال، پس از درگیری‌های مرزی با تاجیکستان، قرقیزستان همکاری دفاعی خود را با آنکارا و باکو به شدت تقویت کرد. پهپادهای تهاجمی ترکیه و سلاح‌های پیاده نظام آذربایجان در زرادخانه خدمات مرزی قرقیزستان ظاهر شد. البته این تازه آغاز راه است. بنابراین می‌توان گفت که اتحادیه تجاری، اقتصادی و نظامی- سیاسی جدید کشورهای ترک‌زبان آسیای مرکزی و آذربایجان در آسیای مرکزی در حال شکل‌گیری است.

باکو به عنوان بازیگری جدید در کمربند آسیای مرکزی، تمامی ابزارهای اقتصادی، مالی و نظامی- سیاسی را در اختیار دارد تا کشورهای ترک‌زبان آسیای مرکزی را متحد کند. اول از همه، این سرمایه‌گذاری آذربایجان در سیستم انرژی کشورها و افتتاح شرکت‌های مشترک جدید برای فرآوری محصولات و تولید کالا است. آذربایجان به عنوان یک داور مستقل می‌تواند کشورهای آسیای مرکزی را پشت یک میز بنشاند و به تصمیم‌گیری مشترک در مورد استفاده از منابع آبی و نوسازی بخش انرژی کمک کند و راه‌های جدیدی برای تحویل کالا ارائه دهد.

توسعه صنعت نظامی با الگوبرداری از آذربایجان و مطالعه تجربیات آن در این راستا برای کشورهای آسیای میانه اهمیت راهبردی دارد. ارتش‌های کشورهای آسیای مرکزی در حال مطالعه روش‌های جدید دفاعی و فناوری‌های جدید نظامی هستند. با این حال، ما می‌توانیم استقلال دفاعی را تنها از طریق تولید سلاح‌های مدرن خود در قلمرو خود تضمین کنیم. نمونه بارز آن این است که وزارت صنایع دفاع آذربایجان 1200 نوع سلاح، از جمله سلاح‌های سبک و مهمات، ابزار نوری، مین، بمب‌های هوایی و خودروهای زرهی تولید می‌کند. روند تولید سریال هواپیماهای بدون سرنشین تهاجمی کاملاً راه‌اندازی شده است. وجود مجتمع نظامی- صنعتی و توسعه آن بود که به باکو اجازه داد در جنگ قره باغ پیروز شود و تمامیت ارضی را احیا کند.

با توجه به تقابل ژئوپلیتیکی فزاینده بین آمریکا، روسیه و چین، آسیای مرکزی در حال تبدیل شدن به یک منطقه پرخطر برای ظهور نقاط داغ است. در این راستا، قرقیزستان و کشورهای آسیای مرکزی باید امروز اقداماتی را برای تضمین امنیت نظامی، بهبود رفاه اقتصادی و کاهش فقر انجام دهند. مشارکت آذربایجان و آسیای میانه طرفدار غرب، روسیه و چین نخواهد بود. این یک اتحادیه منطقه‌ای خواهد بود که منحصرا در راستای منافع جهان ترک و به منظور تقویت روابط برادرانه توران است.

منبع:

https://www.vb.kg/doc/434187_azerbaydjanca:_kyrgyzskiy_vzgliad_na_novogo_regionalnogo_igroka.html